Γουιάνα, Γαλλική

Επίσημη ονομασία: Γαλλική Γουϊάνα Έκταση: 91.000 τ. χλμ. Πληθυσμός 182.333 κάτ. (2002) Πρωτεύουσα: ΚαγένΥπερπόντιο διαμέρισμα της Γαλλίας, που βρίσκεται στη νοτιοανατολική ακτή της Νότιας Αμερικής. Η συνολική έκταση είναι 91.000 τ. χλμ. και ο πληθυσμός 182.333 κάτ. (2002) με πυκνότητα 2,1 κατ. ανά τ. χλμ., ετήσιο ρυθμό αύξησης του πληθυσμού της τάξης του 2,6% και προσδόκιμο ζωής τα 73 χρόνια για τους άντρες και τα 80 χρόνια για τις γυναίκες. Πρωτεύουσα της Γ.Γ. είναι η Καγέν.Η Γ.Γ. καταλαμβάνει το ακραίο νοτιοανατολικό τμήμα της ευρύτερης περιοχής της Γουιάνα. Συνορεύει Δ με το Σουρινάμ και στα άλλα σημεία με τη Βραζιλία, ενώ Β και ΒΑ βρέχεται από τον Ατλαντικό ωκεανό σε μήκος ακτής 320 χλμ., στην οποία συγκεντρώνεται το μεγαλύτερο μέρος του πληθυσμού. Μετά τις διαδοχικές κατακτήσεις από μέρους των Ολλανδών, των Βρετανών και των Πορτογάλων, παραχωρήθηκε στη Γαλλία το 1817 ως αποικία· αργότερα απέκτησε καθεστώς υπερπόντιου γαλλικού διαμερίσματος. Η Γαλλία εκπροσωπείται στη Γ.Γ. από έναν διορισμένο νομάρχη, ενώ λειτουργούν δύο συμβούλια που έχουν εξουσίες για τοπικά θέματα: το γενικό συμβούλιο που αποτελείται από 19 μέλη και το περιφερειακό συμβούλιο από 31 μέλη. Οι εκπρόσωποι των δύο συμβουλίων εκλέγονται για 6 χρόνια με καθολική ψηφοφορία. Η Γ.Γ. εκπροσωπείται από δύο βουλευτές και έναν γερουσιαστή στα αντίστοιχα γαλλικά νομοθετικά όργανα. Επίσης, εκπροσωπείται στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο.Η περιοχή διοικητικά χωρίζεται στις περιφέρειες Καγέν (Cayenne, 119.660 κάτ. το 1999), με πρωτεύουσα την ομώνυμη πόλη, και Σεν Λοράν ντι Μαρονί (Saint Laurent du Maroni, 37.553 κάτ. το 1999), με πρωτεύουσα επίσης την ομώνυμη πόλη. Το εσωτερικό έδαφος Ινίνι, κατοικείται κυρίως από αυτόχθονες και απόγονους των σκλάβων, που στασίασαν στη διάρκεια του 17ου και του 18ου αι. Στην Καγέν έχουν την έδρα τους ένα πρωτοβάθμιο δικαστήριο και ένα εφετείο, που υπάγονται στη γαλλική δικαιοσύνη. Οι κάτοικοι είναι στην πλειοψηφία τους Ινδοί, κρεολοί, Αφρικανοί και Ευρωπαίοι. Ο πληθυσμός σχεδόν στο σύνολό του ασπάζεται τον καθολικισμό.Η εκπαίδευση είναι υποχρεωτική (όπως στη Γαλλία) έως τα 16 χρόνια, προσφέρεται από δημόσια σχολεία στοιχειώδους και μέσης εκπαίδευσης, τεχνικοεπαγγελματικές σχολές καθώς και από ιδιωτικά σχολεία.Το έδαφος της Γ.Γ. περιλαμβάνεται ανάμεσα στις βορειοανατολικές διακλαδώσεις του ορεινού όγκου της Γουιάνα και του Ατλαντικού, προς τον οποίο ρέουν παράλληλοι οι ποταμοί που κατεβαίνουν από τα ενδότερα ανάγλυφα. Δύο από αυτούς οροθετούν τα φυσικά σύνορα της χώρας. Πρόκειται για τον Ογιαπόκ στα ανατολικά και τον Μαρονί στα δυτικά. Ο τελευταίος, καθώς είναι πλωτός, αποτελεί από τις αρχές της αποίκισης την κυριότερη οδό διείσδυσης προς το εσωτερικό. Στα νότια, τα σύνορα προχωρούν κατά μήκος της Σιέρα Τουμουκουμάκε, από την οποία διακλαδώνονται προς το εσωτερικό της χώρας μερικές χαμηλές και ελαφρά τονισμένες κυματώσεις. Κατά τ’ άλλα, το έδαφος εμφανίζεται γενικά πεδινό και καταλήγει στον Ατλαντικό με μία ακτή χαμηλή και βαλτώδη, που στεφανώνεται από αμμώδεις ζώνες και λιμνοθάλασσες, ενώ διακόπτεται από πολυάριθμους και μικρούς ποταμόκολπους. Στο σύνολό τους τα ψηλότερα ανάγλυφα δεν ξεπερνούν σε ύψος τα 900 μ. Από γεωλογική άποψη, εμφανίζεται και στη Γ.Γ. το παλαιό κρυσταλλοπαγές υπόβαθρο, που έχει συρρικνωθεί και στη συνέχεια ισοπεδωθεί επανειλημμένα. Αρκετά κατάλοιπά του υπάρχουν σχεδόν παντού.Οι κλιματικές συνθήκες, παρά τα τελείως ισημερινά χαρακτηριστικά τους, επηρεάζονται από τους αληγείς (βορειοανατολικούς και νοτιοανατολικούς), καθώς και από τα θερμά θαλάσσια ρεύματα και παρουσιάζουν γι’ αυτό ορισμένες εποχιακές μεταβολές, ιδιαίτερα σε ό,τι αφορά τις βροχοπτώσεις. Διακρίνονται έτσι μία σύντομη βροχερή περίοδος, από τον Δεκέμβριο έως τον Φεβρουάριο ή τον Μάρτιο, και μία άλλη μακρύτερη, από τον Απρίλιο έως τον Ιούλιο· οι δύο εποχές χωρίζονται από πιο ξηρές περιόδους, δηλαδή το μικρό καλοκαίρι του Μαρτίου και τη μεγάλη περίοδο ξηρασίας από τον Αύγουστο έως τον Νοέμβριο). Συνολικά, οι μέσες ετήσιες τιμές των βροχοπτώσεων κυμαίνονται στα 3.000-3.500 χιλιοστά, ενώ μάλλον υψηλές είναι και οι τιμές θερμοκρασίας (μέσες ετήσιες περίπου 27οC), γεγονός που προκαλεί υψηλό ποσοστό ατμοσφαιρικής υγρασίας. Οι κλιματικές αυτές συνθήκες δικαιολογούν την ανάπτυξη ενός αρκετά πυκνού υδρογραφικού δικτύου, με πλωτά ποτάμια. Το αειθαλές δάσος είναι το κυρίαρχο χαρακτηριστικό της βλάστησης, που συμπληρώνεται με πυκνούς μαγκρόβιους σχηματισμούς και φοίνικες κατά μήκος της ακτής, ενώ σε μερικές εσωτερικές περιοχές δεν λείπουν κομμάτια δενδρώδους σαβάνας. Η τελευταία χαρακτηρίζει ορισμένες πεδινές ζώνες με αργιλώδες και όχι πολύ εύφορο έδαφος, ή τις περιοχές όπου το δάσος έχει δεχτεί την καταστρεπτική επέμβαση του ανθρώπου. Η πανίδα, η οποία έχει διατηρηθεί σε μεγάλο βαθμό, χαρακτηρίζεται από πλουσιότατη ποικιλία πουλιών, πολυάριθμους πιθήκους, έντομα, ερπετά και μικρά θηλαστικά (τάπιροι, πέκαρι κλπ.).Από εθνολογική σκοπιά, η Γ.Γ. αποτελείται από μεγάλη πλειοψηφία κρεολών, οι οποίοι προέρχονται από μείξεις Ευρωπαίων, μαύρων Αφρικανών σκλάβων του παρελθόντος και γηγενών. Υπάρχει επίσης περιορισμένος αριθμός Ασιατών (Κινέζοι, Ινδοί κ.ά.) και Γάλλων.Ο πληθυσμός είναι σχεδόν αποκλειστικά συγκεντρωμένος γύρω από την ακτή. Τα μεγαλύτερα αστικά κέντρα (οι πληθυσμοί το 2002) εκτός της πρωτεύουσας Καγέν (Cayenne, 57.910 κάτ.), είναι η Σιναμαρί (Sinnamary, 3.220 κάτ.), η Κουρού (Kourou, 21.900 κάτ.) και η Σεν Λοράν ντι Μαρονί (Saint Laurent du Maroni, 22.010 κάτ.), ενώ οι εσωτερικές περιοχές είναι σχεδόν ακατοίκητες. Υπάρχουν μόνο μετακινούμενες εγκαταστάσεις Ινδιάνων, καθώς και βάσεις ορυχείων και ιεραποστολές, συνδεδεμένες με αεροπορικές και ποτάμιες συγκοινωνίες.Η Καγέν είναι το σημαντικότερο οικονομικό κέντρο της Γ.Γ. Στην πόλη ζει το μεγαλύτερο ποσοστό του πληθυσμού της χώρας. Ιδρύθηκε από Γάλλους αποίκους το 1643, στο ομώνυμο νησί, που βρίσκεται στο στόμιο του ποταμού Καγέν και από τις απαρχές της αναπτύχθηκε ως εμπορικό κέντρο. Η φήμη της, που πήρε διαστάσεις με τη λογοτεχνία, έμεινε συνδεδεμένη με το κάτεργο που κατασκευάστηκε το 1854 στο γειτονικό Νησί του Διαβόλου, το οποίο καταργήθηκε μόλις το 1946. Διαθέτει καλό λιμάνι και διεθνές αεροδρόμιο.Η οικονομία της Γ.Γ. αντιμετωπίζει προβλήματα από τη φτωχή υποδομή που διαθέτει, την έλλειψη εκπαιδευμένου προσωπικού και την τεράστια οικολογική καταστροφή, που προκλήθηκε από την απρογραμμάτιστη αξιοποίηση του ορυκτού πλούτου και των δασών. Το ακαθάριστο εγχώριο προϊόν (ΑΕΠ) ήταν 1.000 εκατ. δολάρια ΗΠΑ το 1998, με κατά κεφαλήν εισόδημα 6.000 δολ. Η ανεργία έφτανε το 21,4% το 1998. Με την αγροτική οικονομία ασχολείται περίπου το 11,5% του ενεργού πληθυσμού. Η αλιεία και η υλοτομία είναι οι κύριες απασχολήσεις των εργαζομένων στον τομέα αυτό.Η κυριότερη οικονομική δραστηριότητα της Γ.Γ. είναι η γεωργία, που περιορίζεται ωστόσο στην πεδινή παράκτια ζώνη. Καλλιεργούνται κυρίως ζαχαροκάλαμο, καφές, κακάο, όλα προορισμένα για εξαγωγή. Για εσωτερική κατανάλωση καλλιεργούνται καπνός, μανιόκα, καλαμπόκι, πατάτες και μπανάνες. Τα δάση καταλαμβάνουν το 87,9% της εδαφικής επιφάνειας, αλλά η έλλειψη συγκοινωνιών δεν επιτρέπει τη σωστή εκμετάλλευσή τους. Άφθονος εμφανίζεται επίσης ο ορυκτός πλούτος, με κύρια προϊόντα τον χρυσό (Πολ Ινάρ) και τον βωξίτη (Κόου Μάουντεν).Από το 1965 η αλιεία αναπτύχθηκε σημαντικά. Σήμερα η περιοχή εξάγει σημαντικές ποσότητες γαρίδας στις ΗΠΑ.Η πρώτη γαλλική αποστολή στη Γ.Γ. είχε επικεφαλής τον Ντανιέλ ντε λα Τους ντε λα Ραβαρντιέρ, που αποβιβάστηκε στην περιοχή στις 9 Απριλίου 1604. Ακολούθησαν και άλλες τέτοιες επιχειρήσεις, αλλά το κυρίως αποικιστικό έργο ξεκίνησε με τον Σαντάιγ ντε Λιόν, το 1626. Η διοίκηση του εδάφους σταδιακά πήρε τη μορφή μιας σχεδόν προσωπικής ηγεμονίας του κυβερνήτη. Τα πράγματα άλλαξαν το 1676, όταν η Γ.Γ. ανακηρύχθηκε επίσημα αποικία του γαλλικού στέμματος με πρωτεύουσα την Καγέν. Στο αρκετά σοβαρό πρόβλημα της οροθέτησης των συνόρων και της άμυνας από τις επιδρομές των κυρίαρχων των γειτονικών περιοχών, Ολλανδών και Πορτογάλων, δόθηκε αρκετά ικανοποιητική λύση στις αρχές του 18ου αι. με μια σειρά από συμφωνίες και συμβιβασμούς. Πρωτεργάτες της προόδου που σημειώθηκε εκείνα τα χρόνια ήταν κυρίως οι κυβερνήτες Ντ’ Ορβιλιέ (πατέρας, γιος και εγγονός), που διατήρησαν τον έλεγχο του νησιού από το 1700 έως το 1763. Σημαντική επίσης υπήρξε η συμβολή των ιησουϊτών, που αγωνίστηκαν πολύ για να σώσουν τους γηγενείς και τους μαύρους από τον θεσμό της δουλείας. Ολέθρια, αντίθετα, ήταν τα αποτελέσματα του προγράμματος αποικισμού που πρότεινε το 1763 ο δούκας Ετιέν Φρανσουά ντε Σουαζέλ. Ο Πιέρ Βικτόρ Μαλονέ, ο οποίος έγινε κυβερνήτης το 1777, κάλεσε από το Σουρινάμ τον μηχανικό Πιερ Γκιζάν, που άρχισε μια σειρά από έργα γεωργικής αξιοποίησης και εισήγαγε την καλλιέργεια μπαχαρικών. Μετά την παρένθεση της Γαλλικής επανάστασης, η οποία κατάργησε το 1794 τη δουλεία, το ναπολεόντειο καθεστώς αποκατέστησε τους παλαιούς θεσμούς και χρησιμοποίησε την αποικία αυτή ως τόπο εξορίας. Το 1809 τα ευρωπαϊκά γεγονότα είχαν ακόμα μία φορά αντίκτυπο στην αποικία. Η Γ.Γ. κατελήφθη από τα αγγλικά και τα πορτογαλικά στρατεύματα, ενώ το 1817 παραδόθηκε εκ νέου στους Γάλλους. Οι επαναστάσεις του 1848 έφεραν την οριστική κατάργηση της δουλείας. Το 1854 η κυβέρνηση του Ναπολέοντα Γ’ ίδρυσε στην Καγέν το περίφημο κάτεργο, που καταργήθηκε μόλις το 1946. Στις 19 Μαρτίου 1946 η Γ.Γ. ανακηρύχθηκε υπερπόντιο διαμέρισμα της Γαλλικής Δημοκρατίας. Στα τέλη της δεκαετίας του 1960, η δημιουργία εγκαταστάσεων στην περιοχή της Κουρού για την εκτόξευση δορυφόρων στο Διάστημα, προσέφερε σχετική ώθηση στην οικονομική ανάπτυξη της Γ.Γ. Το 1974 το διαμέρισμα απέκτησε μεγαλύτερη οικονομική αυτοτέλεια από τη Γαλλία, καθώς άρχισε να αναπτύσσεται στην περιοχή αυτονομιστικό κίνημα. Στο πλαίσιο της αποκεντρωτικής πολιτικής της Γαλλίας, στις γαλλικές εκλογές του 1986 η εκπροσώπηση της Γ.Γ. στην εθνική βουλή αυξήθηκε από μία σε δύο έδρες. Καθ’ όλη τη διάρκεια των δεκαετιών 1980 και 1990 το ζήτημα της αυτονομίας της Γ.Γ. εξακολουθούσε να παραμένει επίκαιρο. Μνημείο του Βίκτορ Σέλερ στη Γαλλική Γουιάνα· ο Σέλερ ήταν ο πρόεδρος της επιτροπής που ψήφισε την κατάργηση της δουλείας στη γαλλική αποικία το 1848. Εκτόξευση του ευρωπαϊκού πυραύλου «Αριάν» στη βάση Κουρού, στη Γαλλική Γουιάνα (1995). Τμήμα χαμηλής και βραχώδους ακτής στο νησί Καγέν, στο στόμιο του ομώνυμου ποταμού. Τμήμα του Σεν Λοράν στον ποταμό Μαρονί, με μικρές παραδοσιακές κατοικίες. Πλατεία της Καγέν, πρωτεύουσα της Γαλλικής Γουιάνα και σημαντικό οικονομικό κέντρο.